Cách đăng ký vệ sinh an toàn thực phẩm – hay còn gọi là thủ tục xin Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm – là quy trình bắt buộc đối với hầu hết cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm trước khi đi vào hoạt động. Việc có được giấy phép này không chỉ tuân thủ Luật An toàn thực phẩm 2010 mà còn đảm bảo uy tín, tạo niềm tin cho khách hàng về chất lượng vệ sinh thực phẩm.

Theo ông Lê Anh Tuấn – Kiểm nghiệm viên thuộc Sở An toàn Thực phẩm TP.HCM – hầu hết các cơ sở chế biến, kinh doanh thực phẩm đều thuộc diện phải xin giấy chứng nhận ATTP, ngoại trừ một số trường hợp được pháp luật miễn cấp phép (ví dụ: sản xuất nhỏ lẻ, kinh doanh thực phẩm đóng gói sẵn không chế biến, bán hàng rong, cơ sở đã có chứng nhận HACCP, ISO 22000…).

Giấy phép vệ sinh an toàn thực phẩm là gì và tại sao cần thiết?

Giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm (gọi tắt là giấy phép ATTP) là văn bản do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp, xác nhận cơ sở đã đủ điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm theo quy định hiện hành. Đây là yêu cầu pháp lý bắt buộc theo Luật An toàn thực phẩm năm 2010 và các văn bản hướng dẫn như Nghị định 15/2018/NĐ-CP.

Giấy phép ATTP có vai trò như “tấm vé thông hành” chứng minh doanh nghiệp tuân thủ các tiêu chuẩn vệ sinh, phòng ngừa nguy cơ ngộ độc và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Nếu hoạt động không có giấy chứng nhận này, doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính nặng và buộc đình chỉ kinh doanh theo quy định pháp luật. Ngược lại, sở hữu giấy phép giúp cơ sở nâng cao uy tín, khách hàng an tâm hơn khi sử dụng sản phẩm, dịch vụ của cơ sở.

Một ví dụ tiêu biểu là tại TP. Hồ Chí Minh, từ 2024 thành phố đã thành lập Sở An toàn Thực phẩm TP.HCM (nâng cấp từ Ban Quản lý ATTP thí điểm) để thống nhất quản lý nhà nước về ATTP trên địa bàn. Sở ATTP TP.HCM là địa phương đầu tiên trên cả nước có cơ quan chuyên môn riêng về an toàn thực phẩm, thể hiện sự quan tâm đặc biệt đối với lĩnh vực này. Cơ quan này chịu trách nhiệm tham mưu và trực tiếp cấp giấy chứng nhận ATTP cho các cơ sở thuộc thẩm quyền thành phố, giúp thủ tục cấp phép tập trung và hiệu quả hơn.

Điều kiện và hồ sơ cách đăng ký vệ sinh an toàn thực phẩm

Điều kiện tiền đề: Trước khi nộp hồ sơ xin giấy phép vệ sinh an toàn thực phẩm, cơ sở cần đáp ứng một số điều kiện cơ bản về con người và cơ sở vật chất. Cụ thể, chủ cơ sở và người trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực phẩm phải có Giấy khám sức khỏe hợp lệ (đảm bảo không mắc bệnh truyền nhiễm) và phải được tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm cũng như có Giấy xác nhận đã hoàn thành khóa tập huấn.

Đây là yêu cầu bắt buộc nhằm đảm bảo người tham gia chế biến thực phẩm có đủ sức khỏe và hiểu biết để tuân thủ quy tắc vệ sinh. Ngoài ra, cơ sở kinh doanh phải được xây dựng tại địa điểm phù hợp, bố trí khu vực chế biến, bảo quản thực phẩm hợp lý để tránh nhiễm chéo giữa thực phẩm sống và chín, có nguồn nước sạch và hệ thống xử lý chất thải đạt chuẩn.

Hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận ATTP: Khi đã có đủ các điều kiện trên, doanh nghiệp tiến hành chuẩn bị bộ hồ sơ đăng ký. Một bộ hồ sơ đầy đủ thường gồm các giấy tờ sau:

• Đơn đề nghị cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP – theo mẫu quy định của cơ quan chức năng (mẫu này có thể tải từ trang web của cơ quan cấp phép hoặc xin trực tiếp tại cơ quan).
• Bản sao giấy đăng ký kinh doanh có ngành nghề liên quan đến thực phẩm (có công chứng hợp lệ).
• Bản thuyết minh về cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ đảm bảo điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm (mô tả mặt bằng, quy trình chế biến, bảo quản tại cơ sở).
• Bản vẽ sơ đồ mặt bằng cơ sở và khu vực xung quanh; sơ đồ quy trình chế biến thực phẩm tại cơ sở.
• Giấy xác nhận đủ sức khỏe của chủ cơ sở và người trực tiếp sản xuất, kinh doanh (do cơ sở y tế cấp huyện trở lên cấp).
• Giấy xác nhận đã được tập huấn kiến thức ATTP của chủ cơ sở và người trực tiếp tham gia chế biến, kinh doanh thực phẩm.
• Giấy cam kết đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm của cơ sở (theo mẫu quy định).
• Các giấy tờ liên quan khác (ví dụ: giấy kiểm nghiệm nguồn nước dùng trong chế biến, giấy chứng nhận nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm…).

Việc chuẩn bị hồ sơ cần được thực hiện tỉ mỉ và chính xác. Doanh nghiệp nên sử dụng bút mực xanh để ký tên, đóng dấu đầy đủ vào các tài liệu cần thiết, sắp xếp giấy tờ theo đúng thứ tự yêu cầu. Hồ sơ sạch đẹp, thông tin rõ ràng sẽ giúp cơ quan chức năng dễ dàng thẩm định hơn, tránh trường hợp bị trả về do sai sót hay thiếu tài liệu.

Trong thực tế, nhiều cơ sở đã chủ động liên hệ các đơn vị tư vấn chuyên nghiệp như Công ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam (Công ty TNHH LEGAL LÊ GIA) – một công ty uy tín thành lập năm 2008 chuyên tư vấn luật và thủ tục ATTP– để được hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ nhanh chóng, đúng quy định ngay từ đầu.

Thủ tục đăng ký giấy phép vệ sinh an toàn thực phẩm

Sau khi chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, cơ sở tiến hành nộp và thực hiện các bước thủ tục xin giấy phép ATTP theo quy trình chung trên cả nước. Dưới đây là các bước đăng ký giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm chi tiết:

Bước 1: Nộp hồ sơ tại cơ quan có thẩm quyền. Doanh nghiệp nộp bộ hồ sơ nói trên đến cơ quan quản lý an toàn thực phẩm có thẩm quyền đối với lĩnh vực kinh doanh của mình. Theo Điều 35 Luật ATTP 2010, hiện nay có 3 bộ ngành chịu trách nhiệm cấp giấy chứng nhận ATTP là Bộ Y tế, Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp & PTNT.

Tương ứng tại địa phương, thẩm quyền được phân cấp cho các đơn vị trực thuộc các Bộ này. Cụ thể: Sở Y tế/Chi cục An toàn VSTP cấp giấy phép cho cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, Sở Công Thương cấp cho cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm công nghiệp (bánh kẹo, sữa, bia rượu, v.v.), và Sở Nông nghiệp & PTNT cấp cho cơ sở sản xuất kinh doanh nông sản, thực phẩm tươi sống.

(Riêng tại TP.HCM, hiện nay Sở An toàn Thực phẩm TP.HCM là đầu mối tiếp nhận hồ sơ và cấp giấy chứng nhận ATTP cho hầu hết các cơ sở doanh nghiệp; đối với hộ kinh doanh cá thể, hồ sơ nộp tại UBND quận/huyện nơi đăng ký kinh doanh).

Khi nộp, doanh nghiệp có thể chọn hình thức nộp trực tiếp tại trụ sở cơ quan hoặc nộp trực tuyến qua cổng dịch vụ công (nếu địa phương có hỗ trợ). Lệ phí thẩm định hồ sơ sẽ được đóng tại thời điểm nộp, mức phí hiện hành dao động khoảng 500.000 – 1.000.000 đồng/lần/cơ sở tùy loại hình và quy mô (theo Thông tư 67/2021/TT-BTC).

Bước 2: Thẩm định hồ sơ và kiểm tra thực tế tại cơ sở. Trong vòng khoảng 15 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan nhà nước sẽ tiến hành xem xét giấy tờ và thẩm định thực tế tại cơ sở. Cụ thể, cơ quan sẽ thẩm tra tính hợp lệ của hồ sơ, nếu thiếu hoặc sai sẽ thông báo để cơ sở bổ sung kịp thời. Khi hồ sơ giấy tờ đạt yêu cầu, cơ quan chức năng (thường là Đoàn thẩm định ATTP) sẽ đến kiểm tra thực địa tại cơ sở kinh doanh.

Nội dung kiểm tra bao gồm: điều kiện cơ sở vật chất (bếp, khu vực chế biến, bảo quản), trang thiết bị dụng cụ, nguồn nước, quy trình chế biến, vệ sinh nhân viên, hồ sơ tập huấn và khám sức khỏe,… nhằm đối chiếu với các yêu cầu luật định. Nếu phát hiện vấn đề không đạt, đoàn sẽ ghi nhận vào biên bản và cơ sở sẽ phải khắc phục trong thời hạn nhất định.

(Lưu ý: Từ 2024, TP.HCM quy định thời gian giải quyết hồ sơ lên tối đa 20 ngày làm việc do khối lượng kiểm tra thực tế lớn. Tuy nhiên nhiều địa phương khác vẫn áp dụng khoảng 15 ngày như hướng dẫn chung.)

Bước 3: Nhận kết quả – Cấp giấy chứng nhận hoặc thông báo từ chối. Sau khâu thẩm định, nếu cơ sở đạt yêu cầu, doanh nghiệp sẽ được cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm (giấy phép ATTP) bản chính thức có dấu mộc của cơ quan cấp. Giấy chứng nhận này thường sẽ được cấp trong vòng vài ngày sau khi có kết quả thẩm định đạt.

Ngược lại, nếu chưa đạt yêu cầu, cơ quan chức năng sẽ ra văn bản thông báo từ chối cấp giấy trong đó nêu rõ lý do và hướng dẫn những điểm cần khắc phục. Doanh nghiệp cần tiến hành bổ sung, sửa chữa các vấn đề còn thiếu sót và chuẩn bị hồ sơ nộp lại từ đầu (quy trình xét duyệt lại tương tự).

Thời hạn hiệu lực và những lưu ý sau khi được cấp phép

Giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm có thời hạn hiệu lực là 03 năm kể từ ngày cấp. Trước khi hết hạn, cơ sở phải làm thủ tục gia hạn/cấp lại giấy chứng nhận để tiếp tục hoạt động hợp pháp (nên chủ động nộp hồ sơ xin cấp lại trước khoảng 3–6 tháng tính đến ngày hết hạn để tránh gián đoạn kinh doanh).

Trong thời gian hiệu lực 3 năm, doanh nghiệp cần duy trì các điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm như đã cam kết. Cơ quan chức năng có quyền kiểm tra đột xuất sau khi cấp giấy. Nếu phát hiện cơ sở vi phạm quy định.

Giấy chứng nhận ATTP có thể bị thu hồi và cơ sở sẽ bị xử lý theo pháp luật. Do vậy, việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn ATTP không chỉ cần thiết trong giai đoạn xin giấy phép mà phải được duy trì thường xuyên trong suốt quá trình hoạt động.

Cuối cùng, có thể thấy rằng đăng ký giấy phép vệ sinh an toàn thực phẩm là bước thủ tục quan trọng và bắt buộc đối với mọi cơ sở kinh doanh thực phẩm. Quy trình này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về hồ sơ và đáp ứng đầy đủ các điều kiện vệ sinh theo luật định.

Doanh nghiệp nên tìm hiểu kỹ hướng dẫn của cơ quan chức năng hoặc tham vấn các đơn vị tư vấn giàu kinh nghiệm để việc xin giấy phép diễn ra suôn sẻ, nhanh chóng.

Theo đại diện Công ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam (Công ty TNHH LEGAL LÊ GIA), một đơn vị đã có hơn 15 năm kinh nghiệm tư vấn ATTP, việc hoàn thiện hồ sơ đúng ngay từ đầu giúp rút ngắn đáng kể thời gian chờ cấp phép và tránh được những vướng mắc không đáng có.

Tuân thủ nghiêm túc quy trình đăng ký vệ sinh an toàn thực phẩm không chỉ giúp cơ sở chấp hành pháp luật, mà còn góp phần xây dựng thương hiệu uy tín về an toàn thực phẩm trong mắt người tiêu dùng.